Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka
10 grudnia cały świat obchodzi Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka - w rocznicę podpisania przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948 r. W Deklaracji mowa m.in. o prawach: do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego i nauki; wolności myśli, sumienia i wyznania, wolności opinii i jej wyrażania; ubiegania się o azyl i korzystania z niego w innym kraju w razie prześladowania; zakaz poniżania, zastraszania, torturowania i stosowania niewolnictwa; prawo do życia w godziwych warunkach materialnych. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka dotyczy wszystkich ludzi bez względu na płeć, rasę, wyznanie, poglądy polityczne, pochodzenie, narodowość, stan.
Prawa człowieka to szczególny rodzaj praw podmiotowych. Pierwotnym źródłem praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą praw człowieka jest, niezależna od struktur państwowych, godność i wolność istoty ludzkiej.
To dzięki tym wartościom prawa człowieka mają charakter:
- przyrodzony - istnieją niezależnie od woli władzy i przysługują każdej osobie z racji urodzenia, należą do każdego człowieka, stanowiąc część jego człowieczeństwa,
- niezbywalny - człowiek nie może się zrzec swoich praw lub z nich zrezygnować,
- nienaruszalny - państwo jest narzędziem ich ochrony i realizacji,
- powszechny - przysługują bez wyjątku każdemu człowiekowi indywidualnie, niezależnie od przynależności państwowej, koloru skóry, wyznawanej religii i nieskończonego katalogu innych czynników różnicujących ludzi.
Prawa człowieka mają również charakter podstawowy. Zgodnie z kryterium materialnym za podstawowe prawa uznane są prawa „najistotniejsze z punktu widzenia interesów obywateli i państwa”, „niezbędne do zagwarantowania innych praw obywatelskich”, „dotyczące podstawowych dziedzin życia społecznego jednostki, jako człowieka i obywatela”.
Prawa człowieka stanowią zatem minimum uprawnień, jakie przysługują jednostce - minimum, bez którego nie mogłaby ona korzystać ze wszelkich innych praw. Są one podstawowe także dlatego, że państwo, dążąc do realizacji różnych, społecznie ważnych celów, nie może tych praw pominąć.
Prawa człowieka mogą dać jednostkom i społecznościom siłę do tworzenia lepszego jutra. Przyjmując i ufając pełnej mocy praw człowieka jako drodze do świata, jakiego chcemy, możemy stać się bardziej pokojowi, równi i zrównoważeni.
W tym Dniu Praw Człowieka skupiamy się na tym, w jaki sposób prawa człowieka są drogą do rozwiązań, odgrywając kluczową rolę jako siła zapobiegawcza, ochronna i transformacyjna na rzecz dobra. Jak powiedział Sekretarz Generalny ONZ António Guterres: „Prawa człowieka są podstawą pokojowych, sprawiedliwych i inkluzywnych społeczeństw”.
Tematem przewodnim tegorocznego wydarzenia jest wezwanie do uznania znaczenia i istotności praw człowieka w naszym codziennym życiu. Mamy okazję zmienić postrzeganie, wypowiadając się przeciwko mowie nienawiści, korygując dezinformację i przeciwdziałając dezinformacji. To czas na mobilizację działań w celu ożywienia globalnego ruchu na rzecz praw człowieka.
10 grudnia to również symboliczny koniec akcji “16 dni przeciw przemocy ze względu na płeć“. Ta międzynarodowa kampania kończy się w Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka właśnie po to, by podkreślić, że przemoc wobec kobiet jest równoznaczna z pogwałceniem praw człowieka.