FOMO i nadużywanie nowych technologii - Aktualności - Komenda Powiatowa Policji w Działdowie

Termin FOMO, zaproponowany już w latach 90-tych przez badacza i stratega marketingowego dana Hermana początkowo nie był wiązany z internetem. późniejszy intensywny rozwój mediów społecznościowych dał FOMO nowe życie. Pod lupą badaczy straciło ono urok ciekawego, niegroźnego zjawiska i coraz częściej opisywane jest jako problem, który może poważnie utrudnić życie osobom nim dotkniętym.

Wyski poziom FOMO to przede wszystkim:
• Obawa, że inni ludzie – w tym moi znajomi – mają więcej satysfakcjonujących doświadczeń w życiu.
• Niepokój w sytuacji, kiedy moi znajomi bawią się beze mnie, kiedy nie wiem, jakie mają plany, obawa przed przeoczeniem zaplanowanego lub spontanicznego spotkania.
• Ciągłe sprawdzanie, co robią moi znajomi, chęć, by cały czas być na bieżąco z ich życiem.
• Potrzeba, a czasem przymus relacjonowania swojego życia – przede wszystkim pozytywnych wydarzeń – w internecie.
• Potrzeba posiadania telefonu zawsze w zasięgu ręki tak, aby nic nie umknęło mojej uwadze.

FonoholizM – co to takiego?

Fonoholizm to nałogowe korzystanie z telefonu. niekiedy używane jest określenie – uzależnienie od telefonu. Jako nałogowe używanie określamy sytuację, w której nie możemy już normalnie funkcjonować bez swojego
telefonu – nie wyobrażamy sobie, że moglibyśmy go gdzieś zostawić nawet na chwilę, cały czas musimy czuć go pod ręką. Jest włączony przez 24 godziny na dobę, nie rozstajemy się z nim nawet podczas snu. Kiedy nie możemy odebrać połączenia, albo telefon znika nam z oczu, pojawia się irytacja, rozdrażnienie, rośnie napięcie, nie możemy się uspokoić. Fonoholizm może dotknąć osób w różnym wieku, ale, podobnie jak w przypadku FOMO, szczególnie narażona jest młodzież, w nieco większym stopniu dziewczęta. Nadużywanie telefonu, tak jak każda inna nałogowa czynność niesie ze sobą wiele negatywnych skutków: duże zaabsorbowanie czynnością kosztem innych aktywności, przymus korzystania nawet, jeśli się jest zmęczonym, używanie go jako, jedynego dostępnego, „uspokajacza”.

FOMO i NadużywaNie teleFONu w liczbach

FOMO jest doświadczeniem znacznej liczby polskich internautów – już 16% z nich charakteryzuje się wysokim poziomem FOMO, co oznacza, że zjawisko to dotyka kilku milionów użytkowników sieci powyżej 15 roku życia.Z badań wynika  również, że wysokiego natężenia FOMO doświadcza już co piąty nastolatek i młody dorosły – zjawisko w równym stopniu dotyka chłopców i dziewczynki. (NASK)

Z pewnością jest ci bliskie spostrzeżenie, że wiele młodych osób spędza godziny przed ekranem i nie wyobraża sobie już życia bez smartfonu – podobne obserwacje mają badacze. Prawie co trzeci polski nastolatek deklaruje, że nie jest w stanie wytrzymać i funkcjonować bez telefonu, ponad jedna czwarta przyznaje, że odczuwa potrzebę używania telefonu natychmiast po odłożeniu, a co piąty twierdzi, że możliwość używania smartfonu jest dla niego ważniejsza, niż potencjalne szkody tym wywołane. co więcej, nastolatki przyznają, że z powodu intensywnego używania telefonu są zmęczone i niewyspane, zaniedbują swoje obowiązki. Jednocześnie, aż ponad 1/5 nastolatków mówi wprost: „nic nie jest tak przyjemne, jak korzystanie z telefonu”. (NASK)

Dlaczego nastolatki wpadają w FOMO?

Nastolatki są szczególnie narażone na te zagrożenia ponieważ „bycie w kontakcie” i wiedza o tym, co w danej chwili robią ich przyjaciele i znajomi pozwala poczuć im, że są ważną częścią grupy. Jednocześnie, to właśnie smartfony są dla nich często „oknem na świat” i narzędziem, za pomocą którego najczęściej kontaktują się właśnie z przyjaciółmi. dla młodej osoby poczucie przynależności do grupy rówieśników i ich akceptacja jest jedną z najistotniejszych potrzeb rozwojowych. kiedyś nastolatki spędzały godziny dzieląc się sekretami w zamkniętym pokoju, teraz mają do dyspozycji dużo bardziej wszechstronne narzędzia: internet i media społecznościowe. Ilość informacji, jaka spływa do nich w ciągu jednego dnia, może przyprawić o zawrót głowy.

Jak FOMO i nadużywanie telefonu wpływa na nastolatki?

Samoocena zależna od lajków przede wszystkim nastolatek zaczyna uzależniać swoją samoocenę od tego, z jakim odzewem spotkają się jego poczynania w sieci. poczucie akceptacji,popularność wśród rówieśników dziecko zaczyna przeliczać na liczbę lajków oraz komentarzy pod publikowanymi w mediach społecznościowych postami i zdjęciami. Oglądając upiększone internetowe relacje swoich idoli lub znajomych, nastolatek nabiera przekonania, że nie jest zbyt atrakcyjny towarzysko, a wszelkie interesujące wydarzenia odbywają się poza nim. dodatkowo, jego życie, w porównaniu z tym, co widzi na profilach, wydaje
się być nudne, pozbawione treści i pomysłu na siebie. zaczyna czuć się wykluczony i odrzucony. Lęk przed „wypadnięciem z obiegu” wyzwala u młodych ludzi nasiloną potrzebę nawiązywania różnych interakcji poprzez media społecznościowe, publikowania zdjęć, zdawania relacji z niemal każdej czynności, którą właśnie wykonują. FOMO może więc wpływać również na sposób podejmowania decyzji przez nastolatki – uzależniając je od stopnia popularności, jaką mogą zyskać wśród internetowych znajomych.

Wyidealizowany obraz życia znajomych

Przeglądanie profili można często porównać do oglądania zwiastuna filmowego – z dużym prawdopodobieństwem pokazane nam zostaną najlepsze ujęcia i najbardziej intrygujące sceny. W tę właśnie pułapkę wpadają nastolatki. im więcej czasu poświęcają na oglądanie idealnych ujęć i perfekcyjnych opisów w mediach społecznościowych, tym bardziej utwierdzają się w przekonaniu, że ich własne życie jest nudne i pozbawione wyrazu. porównania zawsze wypadają na ich niekorzyść.
Same nastolatki przyznają, że korzystanie z niektórych mediów społecznościowych ma duży wpływ na ich samopoczucie. W brytyjskim badaniu młodzi ludzie wskazali, że te serwisy, które opierają się głównie na prezentowaniu wystylizowanych zdjęć – głównie instagram – bardzo pogarszają ich samoocenę (royal Society for public Health, 2017).

Wahania nastroju i dolegliwości fizyczne

Im wyższe FOMO, tym niższa samoocena i obniżone poczucie satysfakcji z życia. nastolatek może doświadczać nagłych zmian nastroju – od ekscytacji jeśli to, co zamieszcza na swoim profilu spotyka się z pozytywnym i licznym odzewem, po poczucie odrzucenia i wyobcowania, jeśli porównanie wypadniena jego niekorzyść. Jeśli telefon milczy i nic szczególnego się nie dzieje, nastolatek zaczyna czuć nudę i nasilający się lęk przed utraceniem czegoś ważnego. Wszystkie te trudności, przeżywane przez dłuższy czas, mogą wywoływać depresyjny nastrój, a nawet prowadzić do depresji.

Aż jedna na pięć osób z wysokim FOMO – w tym nastolatki – na brak możliwości korzystania z mediów społecznościowych reaguje objawami somatycznymi: nudnościami, zawrotami głowy, bólami brzucha.

Utrata prywatności

Kolejnym zagrożeniem, które wiąże się z FOMO jest ryzyko upubliczniania zbyt wielu informacji o sobie. przymus zdobywania coraz większej liczby lajków i komentarzy może poprowadzić nastolatka do ryzykownych decyzji – np. udostępnienia zdjęć mogących narazić na szwank jego reputację lub rezygnacji z ustawień prywatności w celu zdobycia większej liczby znajomych / kontaktów.

Problemy w codziennym funkcjonowaniu

Nastolatki, podobnie jak wszystkie osoby, które mają wysokie FOMO, dużo intensywniej korzystają z mediów społecznościowych, częściej posiadają też więcej niż jeden profil. naturalne jest więc to, że portale społecznościowe zabierają im więcej czasu i uwagi, niż przeciętnemu nastolatkowi.

Nieustanne kontrolowanie tego, co dzieje się w sieci nie pozwala nastolatkom skoncentrować się na wykonywanych w danej chwili czynnościach. ciągłe sięganie po smartfona mocno je rozprasza, sprawia, że nie kończą kolejnych zadań albo odkładają je na później. czasem przymus „bycia na bieżąco” jest tak silny, że nastolatek nie jest w stanie nawet na chwilę odłożyć smartfona, a statusy znajomych sprawdza nawet w nocy. nie trzeba dodawać, że takie zachowania skutkują chronicznym niewyspaniem.

Co trzeci nastolatek budzi się w nocy, żeby sprawdzić powiadomienia na profilu w mediach społecznościowych! to naraża na poważny w skutkach brak snu. NASK)

Czy moje dziecko ma problem z FOMO?

Pamiętajmy, że nie każdy nastolatek spędzający sporą ilość czasu przed ekranem ma FOMO i nadużywa smartfonu. Warto jednak przyjrzeć się bliżej, czy akurat twojemu dziecku nie przysparza to problemów.
 

Co powinno zdecydowanie cię zaniepokoić?

• Potrzeba, a nawet przymus noszenia telefonu ze sobą przez cały czas, niemożność wyłączenia go choćby na chwilę; uspokajanie się dotykaniem telefonu, trzymaniem go w ręce, kieszeni.
• Reagowanie na każdy sygnał dobiegający ze smartfonu, nawet w sytuacjach, które ewidentnie temu nie sprzyjają (np. podczas lekcji, podczas przechodzenia przez ulicę, w teatrze lub kinie, itp.); przerywaniewykonywanych właśnie czynności.
• Spędzanie coraz większej ilości czasu w mediach społecznościowych.
• Pojawiające się poczucie pustki i nudy, niemożność znalezienia sobie miejsca, kiedy telefon milczy; wahania nastrojów zależne od pozytywnego lub negatywnego odzewu w sieci.
• Ciągłe porównywanie się z tym, co upubliczniają znajomi, narastające poczucie nieatrakcyjności towarzyskiej, poczucie posiadania gorszego, uboższego życia niż obserwowani znajomi.
• Nasilające się trudności z koncentracją, skupieniem uwagi; problemy z zaśnięciem związane z intensywnym używaniem smartfonu.

Jak możesz pomóc dziecku zwalczyć FOMO i rozsądniej używać telefonu?

Raczej nie zmienisz tego, że smartfon i media społecznościowe szturmem wdarły się w życie nastolatków i podbiły ich serca. ale z pewnością możesz pomóc swojemu dziecku używać ich w bardziej zrównoważony i racjonalny sposób. Oto kilka podpowiedzi, jak się do tego zabrać.

Krok 1. Sprawdź, jak wygląda sytuacja.

Młodzi ludzie wydają się być nierozerwalnie związani ze swoimi telefonami, więc możesz mieć poczucie, że również twój nastolatek ma z tym problem. Zanim podejmiesz interwencję, przyjrzyj się przez kilka dni temu, w jaki sposób korzysta ze smartfonu i mediów społecznościowych. zapytaj, jak on ocenia intensywność korzystania z mediów społecznościowych, czy jej ograniczenie sprawiłoby mu trudność.

Krok 2. Zachęć swojego nastolatka do przyjrzenia się swoim myślom.

Nawet jeśli samoocena twojego dziecka pogarsza się w związku z intensywnym korzystaniem z mediów społecznościowych, nie oznacza to, że jest m łatwo dostrzec taką zależność. powiedz dziecku o obserwowanych przez ciebie wahaniach nastoju i powiąż je z jego aktywnością w sieci. Zachęć nastolatka do obserwacji, jak jego nastroje wiążą się z tym, co znajom i postują na swoich profilach oraz tym, jakie emocje budzi w nim bardzo duży lub znikomy odzew na udostępniane przez niego treści. Możesz zaproponować, aby zapisywał myśli, jakie przychodzą mu do głowy, kiedy jest online – być może ułatwi mu to przyjrzenie się swojemu schematowi działania. Pamiętaj, że osoby z wysokim poziomem FOMO koncentrują się przede wszystkim na tym, aby niczego nie utracić (uważnie śledzą życie znajomych, trzymają cały czas rękę na pulsie, aby nic ich nie ominęło). W dużo mniejszym stopniu zajmuje je poszukiwanie pozytywnych, korzystnych dla siebie sytuacji, wydarzeń i kontaktów. Dlatego tak mocno uzależniają się od opinii i zainteresowania innych.
Poszukaj wspólnie z dzieckiem takich wydarzeń, zachowań, umiejętności, z których jest dumne, ma poczucie, że robi coś dobrze, sprawdza się w tym – i nie jest to związane z dużą liczbą lajków. pokaż, że może być zadowolone z siebie niezależnie od tego, z jakim odbiorem się to spotka w sieci.

Krok 3. Urealnij oczekiwania.

Porozmawiaj ze swoim nastolatkiem o różnicy pomiędzy barwnym światem kreowanym w mediach społecznościowych, a realnym życiem. zapytaj go, np. w jaki sposób dokonuje selekcji zdjęć, które publikuje w w sieci. Jest bardzo prawdopodobne, że wybiera te najciekawsze, najbardziej zabawne ujęcia. Raczej rzadko, jeśli w ogóle, dzieli się trudnymi przeżyciami lub przykrymi sytuacjami. Jego własny profil również może sprawiać wrażenie ciągłej zabawy w gronie serdecznych przyjaciół, a przecież nie oddaje on dokładnie jego rzeczywistego życia, które jest zdecydowanie bardziej zróżnicowane. Podobnie dzieje się na profilach jego znajomych. Porównywanie własnego życia z wyidealizowanymi obrazami z portali społecznościowych zawsze wypadnie na jego niekorzyść.
Zachęć swoje dziecko, aby wyszukało w internecie przykłady takich sytuacji, które przedstawiane były w sieci zupełnie inaczej niż wyglądały w rzeczywistości.

Krok 4. Bezpieczeństwo przede wszystkim!

Lęk przed „wypadnięciem z obiegu” skłania młodych ludzi do intensywnego kreowania siebie. Nie zawsze jednak wybrana przez nastolatka metodabudowania swojego wizerunku jest dla niego bezpieczna. potrzeba z obaczenia dużego i pozytywnego odzewu może skłaniać młodego człowieka do podejmowania ryzykownych decyzji, np. upubliczniania informacji i zdjęć, które mogą zaszkodzić jego reputacji. przecież w sieci nic nie ginie, a wiele rzeczy można odnaleźć nawet po latach dzięki jednemu kliknięciu.
Zapytaj, jak twoje dziecko chciałoby przedstawiać się w sieci, jakie swoje cechy i umiejętności zaprezentować i zastanówcie się, jakimi metodami można to uzyskać. Czy liczba kliknięć zawsze warta jest opublikowania każdego zdjęcia? Ustalcie wspólnie kryteria, które dyskwalifikują zdjęcie lub posta, np. roznegliżowane lub obrazoburcze zdjęcia, wulgarne wpisy itp. przypomnij dziecku o stosowaniu ustawień prywatności oraz o zasadzie ograniczonego zaufania wobec osób, które poznaje tylko w sieci.

Krok 5. Kontroluj czas spedzany w serwisach.

Najlepszym lekarstwem na FOMO jest ograniczenie korzystania z mediów społecznościowych. ale w praktyce nie jest to już tak proste. ponieważ to właśnie „odłączenie się” od sieci budzi mnóstwo niepokoju i obaw, twoje dziecko będzie starało się tego uniknąć za wszelką cenę. pamiętaj też, że nagłe i definitywne odstawienie czynności, które stały się częścią codziennego życia twojego dziecka, może nieść ze sobą cały szereg nieprzyjemnych emocji i stanów – od poczucia nudy i niemożności znalezienia sobie miejsca, po osamotnienie, a nawet fizyczne dolegliwości. droga do uzyskania równowagi między światem online i offline może okazać się długa i wyboista. Nie chodzi też o to, aby twoje dziecko całkowicie zrezygnowało z mediów społecznościowych, ale żeby nie czuło przymusu śledzenia swoich znajomych non-stop i lepiej czuło się samo ze sobą.
Na początek pomóż dziecku zaplanować małe „przerwy techniczne” – krótkie, kilkunastominutowe pauzy, podczas których odłoży telefon i zajmie się czymś, co nie ma związku z nowymi technologiami. Dokładnie zaplanujcie aktywności podczas takich przerw – może to być np. upieczenie ciasteczek, szybka rozgrywka w grę planszową, energiczny spacer z psem, itp. to istotne, ponieważ w sytuacji, w której jedynym źródłem przyjemności był smartfon i obecność w mediach społecznościowych, trudno spontanicznie wymyślić jakąkolwiek alternatywę. Następnym etapem może być ustalenie, np. czasu lub sytuacji w ciągu dnia, kiedy dziecko nie używa telefonu, kolejnym – np. zrobienie sobie całodziennego odpoczynku od smartfonu.
A w przyszłości być może znalezienie hobby, które nie wymaga dostępu do nowych technologii.

I dodatkowa sugestia – przypomnij swojemu dziecku, że nie musi ze wszystkich tych nowych aktywności zdać relacji w sieci!

Krok 6. Zdrowe nawyki!

Zastanów się wspólnie z nastolatkiem, co mógłby zmienić w swoim codziennym życiu tak, aby ograniczyć czas spędzany przed ekranem. Zachęć go do wprowadzenia drobnych zmian, np. takich jak odkładanie telefonu podczas spotkań ze znajomymi, wyłączenie powiadomień, tak, aby nie odrywały go od aktualnie wykonywanych czynności, odkładanie telefonu godzinę przed snem, albo przynajmniej niezasypianie ze smartfonem.
Pomóż ustalić priorytety – na początek w danym dniu, tygodniu czy miesiącu. Spróbujcie ocenić, ile czasu i uwagi musi poświęcić na każdy z nich. Zaplanujcie przerwy i czas wolny. takie zadanie zazwyczaj jest dużym wyzwaniem dla nastolatka.
FOMO i nadużywanie telefonu mogą się ze sobą łączyć. Zwróć uwagę na to, aby twoje dziecko wyrabiało w sobie nawyk odkładania telefonu, kiedy zajmuje się czymś innym. nie zapomnijcie pozostawić czasu na smartfon i media społecznościowe – kontakty z przyjaciółmi i znajomymi (też w sieci) są równie ważne, jak nauka i odpoczynek.

Krok 7. Jedna rzecz na raz!

Choć może nie być to łatwe zadanie, zachęć swojego nastolatka do ograniczenia liczby rzeczy, które wykonuje tym samym czasie. Słuchanie muzyki, odrabianie lekcji, jednoczesne prowadzenie rozmowy przez komunikator i zerkanie co chwila na swój profil nie jest najlepszym przepisem na dobre wykonanie którejkolwiek z tych czynności. Nawet jeśli twoje dziecko nie czuje, że go to rozprasza, dla jego mózgu nadal jest to wytężona praca.

Antidotum na FOMO?

Czy słyszałeś o JOMO? W obliczu wszechobecnego zalewu informacji, JOMO (Joy of Missing Out), czyli radość z wyłączenia się, pomijania nieustannie napływających komunikatów, rezygnacji z ciągłego śledzenia znajomych, zyskuje coraz większą popularność i może – choć trochę – zachęca do odłożenia smartfonu, zatrzymania się na chwilę, do skupienia się na tu i teraz.